دردنياي نجوم

داستان تقويم!!-بخش اول 

                                                            به نام خدا

    تقويم هايي كه اكنون از آن استفاده مي كنيم  نتيجه ي سال ها تلاش و آزمون و خطا ي دانشمندان گذشته است .انسان از همان  ابتدا به آسمان نگاه كرد و به دنبال چيزي بود تا با آن زمان را بسنجد.پس از آنكه كمي تجربه كسب كرد, خورشيد و گردش آن به دور زمين(در گذشته اينگونه فكر مي كردند)يك دوره ي 365 روزه دارد و هميشه همين گونه تكرار مي شود.همچنين دانستند كه ماه دوره ي گردش مشخصي دارد.بعضي براساس اهله ي(هاله ی) ماه زمان را مي سنجيدند(تقويم قمري).برخي هم دوره ي زماني اهله ي ماه را با دوره ي زماني گردش خورشيد به دور زمين تركيب كردند(تقويم شمسي قمري).به دليل آبكه تقويم شمسي و تقويم قمري تطابق دقيق نداشت معمولا هر چند سال يكبار يك ماه اضافه در نظر مي گرفتند.

                                                -نخستين تقويم خورشيدي-

    مصري ها نخستين كساني بودند كه تقويم خود را بر پايه ي خورشيد نهادند و به اهله ي ماه كاري نداشتند يعني مدت هاي خود را كاملا قرار دادي انتخاب مي كردند.يعني دوازده ماه 30روزه.البته دوازده ماه 30روزه 360روز مي شد اما آن 5روز هم به انوان روزهاي جشن استفاده مي شد.اين تقويم از سال 4236پيش از ميلاد در مصر مورد استفاده قرار مي گرفت.

      پس از قرن ها دانشمندان متوجه شدند هر سال 25/365 روز است.به همين دليل كم كم تقويم مصر دچار خطا شد و در هر سال فصل ها كمي جابجا مي شدند.در نهايت پادشاهي با نام بطلميوس سوم هر جهار سال يكبار , يك روز اضافه مي كرد(سال كبيثه).اما كاهنان مصر قبول نكردند و در نتيجه جابجايي آرام  فصول در تقويم مصر, ادامه يافت.

                                                       -تقويم مايايي-

    تقويم ديگري كه در دوران باستان ابداع شد, تقويم ماياها در مكزيك بود كه قدمت آن به 580 پيش از ميلاد بر مي گشت و اولين تقويم وابسته به فصل بود كه با طبيعت آمريكا هماهنگ بوده است.اما تقويم مايايي ها با تقويم مصري ها فرق داشت.سال هاي خورشيد مايايي ها با نام(تان)و متشكل از 18ماه 20روزه بوده است.هر ماه اسمي و هر روز شماره اي براي خود داشته است.همچنين مايايي ها سال هايي آييني داشته اند كه با تان جفت و جور بوده است.اين تقويم با نام (تزولكين)معر.ف بوده  و شامل 13ماه 20روزه بوده است . هر روز نام خاص خود را داشته است كه شماره 1تا13 ماه به آن اضافه مي شد تا بتوان براي هر 260 روز سال نامي مشخص داشته باشد.                                                 

                                                         -تقويم يولياني-

    روميان از تقويم قمري استفاده مي كردند كه بسيار گيج كننده بود و ابتدا داراي 10ماه بود و سپس با اضافه شدن 2ماه ديگرسال 12ماهه شد.ماه 13نيز با نام مرسدونيوس گاهيبه سال ها اضافه مي شد.دوازده ماه اصلي روميان شامل 7ماه 29روزه و4 ماه 31روزه و1ماه 28روزه (فوريه)بود كه در مجموع 355روز بود.

----------------------------------------------------

مارتيوس((martius                         - ماه مريخ

آپريليس ((Aprilis                           - ماهآغازين, وقتي زمين و درختان ميوه را بارور مي كنند.

مايوس ((maius                              - ماه خداي بزرگ, ژوپيتر

يوينوس(junius )                             - ماه يون ها(يك قبيله ي رومي)

كويينتيليس(Quintilis )                     - ماه پنجم

سكستيليس(sextilis )                     - ماه ششم

 -------------------------------------------------  

    روميان روش پيچيده اي براي شمارش روز ها داشته اند و تقريبا سه روز ثابت در تقويم هايشان بوده است.روزهاي غره(1) و بدر(2) و تربيع(3).روز هاي غره هميشه در اول هر ماه بوده است.روز بدر هم در پانزدهم مارس, مايوس سكستيليس و سيزدهم بقيه ي ماه ها بوده است.روز هاي تربيع هم هشتمين روز پيش از بدر بوده است.البته آنان خود بدر را نيز حساب مي كردند, يعني مي توان كفت نهمين روز به هم دليل نام(نان) به معني 9 روي آن نهادند.

    اجراي اين تقويم به شورايي از اين كاهنان واگذار شد.شوراي كاهنان بزرگ.اين شورا نيز زير نظر كاهن بزرك و اعظم فعاليت مي كرد.اين شورا وظيفه ي مشخص كردن تاريخ مراسم هاي آييني را داشتند.همچنين ثابت نگه داشتن آنان.

    در سال 63پيش از ميلاد يوليس سزاريا همان ژوليس سزار(4)به رياست اين شورا در آمد و در سال 47

پيش از ميلاد تغييرات اساسي خود را در تقويم اجرا كرد و به پيروي از سوسيگنس اخترشناس معرمف يوناني آن دوران‌, تقويم خورشيدي را اساس تقويم رومي قرار داد.او تقويمي ابداع كرد با365 روز و 6ساعت.آن 6 ساعت ها حساب نمي شد و هر چهار سال يكبار اين 6 ساعت ها را جمع مي كرند و يك روز اضافه در نظر مي گرفتند(24=6+6+6+6).

    سال 46 پيش از ميلاد سال مردم از قمري به شمسي تغيير يافت.البته ژوليوس استفاده از روز هاي غره را حفظ كرد و همچنان ماه ژانويه اولين ماه بود.مجاس سناي روم نام ماه كويينتيليس را به افتخار ژوليوس سزار

به ژوليوس(يوليس)تغير داد كه بعد ها به آن ژوئيه هم گفته شد.نام ماه سكستيليس هم به افتخار امپراطور آگوستوس به آگوستوس يا آگوست تغير يافت.اين تقويم , تقويم جديد يولياني نام گرفت.

     در سال 321ميلادي امپراطور كنستانتين حكم اضافه شدن هفته را به تقويم صادر كرد و استفاده از روز هاي غره را براي هميشه كنار گذاشت.وي روز يكشنبه را روز نخست و روز نيايش مسيحيان انخاب كرد.

    اگر چه اين تقويم كار را براي خيلي ها آسان كرد اما مشكلي دارد كه هنوز هم گريبان گير آن است.هم تقويم مصري و هم تقويم يولياني در روز مشخص در هر سال آغاز مي شوند.يعني هر سال عين سال گذشته.اما در تقويم جديد يولياني اينگونه نيست.هر سال 52 هفته دارد و جمع روز هاي آن مي شود 354روز.يعني يك روز كم است و در سال هاي كبيسه 2 روز كم است.اين مسئله باعث مي شود كه در هر سال آغاز سال نو در يك روز هفته انداخته شود.

 -------------------------------- 

  منابع:دفترچه ي ياداشتم-كتاب اختر شناسي

---------------------------

(حميدرضا ميرركني)